Περιβάλλον

Φυσικοί Οικότοποι

Το μεγαλύτερο τμήμα του Γεωπάρκου καλύπτεται από φυσικά δάση και άλλη φυσική βλάστηση. Η περιοχή περιλαμβάνει τα πιο αξιόλογα δάση του Νησιού με κυριότερα το Δάσος Αδελφοί, το Δάσος Παπούτσας, το Εθνικό Δασικό Πάρκο Τροόδους και το μεγαλύτερο τμήμα του Δάσους Πάφου. Το μεγαλύτερο ποσοστό των δασών είναι κρατικά δάση, αλλά υπάρχουν και σημαντικές εκτάσεις ιδιωτικών δασωμένων εκτάσεων που εναλλάσσονται με γεωργικές καλλιέργειες και οικισμούς δημιουργώντας τοπία εξαιρετικού κάλλους και ψηλής οικολογικής αξίας.

Οι κυριότεροι τύποι δασών που υπάρχουν στην περιοχή είναι:

(α). Πευκοδάση: Φυσικά δάση με πλούσια βιοποικιλότητα που κυρίως αποτελούνται από τραχεία πεύκη (Pinus brutia) που σχηματίζει τον φυσικό οικότοπο του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας Οικοτόπων με κωδικό 9540 (Μεσογειακά πευκοδάση με ενδημικά είδη πεύκης της Μεσογείου). Στα ψηλότερα σημεία του Τροόδους, σε υψόμετρα πάνω από 1100 m, εμφανίζεται η μαύρη πεύκη (Pinus nigra subsp. pallasiana) που επίσης σχηματίζει φυσικά αιωνόβια δάση που αποτελούν τον οικότοπο προτεραιότητας (δηλαδή απειλούμενο σε Κοινοτικό επίπεδο): Δάση μαύρης πεύκης, με κωδικό 9536*.

(β). Παρόχθια Δάση:

Επίσης φυσικά δάση που απαντούν κατά μήκος ποταμών και ρεματιών, συνήθως σε σημεία με μικρή κλίση και σε υψόμετρα μέχρι τα 1600 m. Καθώς το Τρόοδος περιλαμβάνει τα μεγαλύτερα ποτάμια της Κύπρου, εδώ απαντούν και τα πιο αξιόλογα παρόχθια δάση. Περιλαμβάνουν είδη όπως ο πλάτανος (Platanus orientalis), ο σκλέδρος (Alnus orientalis), η ιτιά (Salix alba), η δάφνη (Laurus nobilis), πικροδάφνη (Nerium oleander), μέροικοι (Tamarix spp.) κ.α. Στα παρόχθια δάση δημιουργούνται οι φυσικοί οικότοποι: Δάση – στοές με Salix alba (92Α0), Δάση ανατολικής πλατάνου (92C0) και Παραποτάμιες στοές και συστάδες του Νότου (92D0).

(γ). Θαμνώνες Λατζιάς: Στην περιοχή υπάρχουν τα πιο εκτεταμένα και αντιπροσωπευτικά φυσικά δάση της ενδημικής λατζιάς (Quercus alnifolia) που σχηματίζουν τον οικότοπο προτεραιότητας: Θαμνώνες και δασικές συστάδες της Quercus alnifolia (9390*). Καλύπτουν την υψομετρική ζώνη (500-) 700-1650 m.

(δ). Φρύγανα:

Φυσικές φυτοκοινωνίες που είναι μάλλον το αποτέλεσμα της μακρόχρονης ανθρωπογενούς επίδρασης, αλλά κατά γενική παραδοχή είναι η ομάδα φυτοκοινωνιών με τη ψηλότερη βιοποικιλότητα από όλους τους οικοτόπους, με χαρακτηριστικά είδη όπως Cistus spp., Sarcopoterium spinosum, Micromeria spp. κτλ (Οικότοπος 5420).

(ε). Δάση Αρκεύθου: Στην περιοχή Παπούτσας, Μαδαρής, Τροόδους αλλά και στο Δάσος Πάφου σχηματίζονται μοναδικά για την Κύπρο φυσικά δάση με διάφορα είδη αρκεύθων ή αοράτων δημιουργώντας αντίστοιχους οικοτόπους: Δενδρώδεις θαμνώνες με Juniperus excelsa και Juniperus foetidissima (5213), Δασικές συστάδες της Juniperus foetidissima (9563*) και Δενδρώδεις θαμνώνες με Juniperus oxycedrus (5211). Συνήθως βρίσκονται σε μεσαία και μεγάλα υψόμετρα (1000-1952 m).

(στ). Δάση Κυπριακού Κέδρου: Στην περιοχή Τριπύλου στο Δάσος Πάφου σχηματίζονται τα μοναδικά στον κόσμο φυσικά δάση του ενδημικού κέδρου (Cedrus brevifolia) που έχει καταταγεί ως οικότοπος προτεραιότητας (9590*) και προστατεύεται.

(ζ). Σερπεντινόφιλα Λιβάδια Τροόδους: Φυσικός οικότοπος προτεραιότητας (62Β0*) ανάλογος με τον οικότοπο που υπάρχει στον Ακάμα και στο Δάσος Λεμεσού, που δημιουργείται σε ανοιχτούς χώρους στα σερπεντινιωμένα πετρώματα του Τροόδους. Ο οικότοπος αυτός αποτελεί ένα βοτανικό παράδεισο καθώς φιλοξενεί ένα μεγάλο αριθμό σπάνιων, απειλούμενων και ενδημικών φυτών που απαντούν μόνο στον οικότοπο αυτό και που έχουν προσαρμοστεί στις ειδικές οικολογικές συνθήκες που δημιουργεί το ειδικό αυτό γεωλογικό υπόστρωμα. Απαντούν στην υψομετρική ζώνη 1600-1900 m.

(η) Τυρφώνες του Τροόδους (Troodos Peat Grasslands): Ο φυσικός αυτός οικότοπος (κωδικός αρ. 6460*) που είναι εξαιρετικά σπάνιος και απειλούμενος σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, σχηματίζεται σε δύο γειτονικές περιοχές του Εθνικού Δασικού Πάρκου Τροόδους όπου σχηματίζονται κοιλώματα και το έδαφος διατηρείται κάθυγρο για το μεγαλύτερο διάστημα του έτους. Εδώ απαντούν απειλούμενα ενδημικά και άλλα σημαντικά είδη φυτών ενώ ταυτόχρονα ο τυρφώνας έχει μεγάλη επιστημονική αξία, αφού κρύβει την ιστορία της εξέλιξης της βλάστησης του Τροόδους που ακόμα δεν έχει μελετηθεί ικανοποιητικά.

(θ) Άλλοι οικότοποι και ομάδες βλάστησης:

Στην περιοχή απαντούν επίσης διάφορες άλλες ομάδες βλάστησης που υποστηρίζει μια πλούσια βιοποικιλότητα όπως οι οικότοποι Δενδρώδεις θαμνώνες Laurus nobilis (5230*), Ξηροφυτικοί λειμώνες της Μεσογείου με αγρωστώδη και μονοετή (6220*), Λιθώνες της ανατολικής Μεσογείου (8140), Πυριτικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση (8220), Δάση κυπαρισσιού (9290) στο Δάσος Αδελφοί και τα Δάση ελιάς και χαρουπιάς (9320) στα χαμηλότερα υψόμετρα του Τροόδους.

Τα πιο πάνω δάση και άλλες δασωμένες περιοχές λόγω της ιδιαίτερης σημασίας τους τυγχάνουν ειδικής διαχείρισης και προστασίας, με στόχο τη διατήρηση του οικολογικού τους ρόλου και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας που φιλοξενούν. Μεγάλα τμήματά τους έχουν ενταχθεί στο Δίκτυο Natura 2000 (βλέπε παράγραφο….), ενώ άλλα έχουν κηρυχθεί σε Εθνικά Δασικά Πάρκα (όπως το Εθνικό Δασικό Πάρκο Τροόδους) ή Περιοχές Προστασίας της Χλωρίδας και Πανίδας (Nature Reserves), όπως η Κοιλάδα των Κέδρων, οι Μαύροι Γκρεμμοί και τα Μαύρα Δάση στη Μαδαρή.